Bezpieczny Bank nr 1 (74) 2019, s. 92-114
https://doi.org/10.26354/bb.5.1.74.2019
Maria Magdalena Golec
ORCID: 0000-0003-2474-3987
doktor na Wydziale Finansów i Bankowości w Wyższej Szkole Bankowej w Poznaniu
Małe spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe – uwarunkowania nadzoru finansowego i kondycja finansowa
Small cooperative savings and credit unions – financial supervision determinants and financial condition
Streszczenie
W 2017 r. w sektorze spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, w wyniku nowelizacji ustawowej wyodrębniono nową kategorię spółdzielni – małą kasę. Instytucje spełniające kryterium małej kasy mogą oferować ograniczony zakres usług finansowych w porównaniu do innych spółdzielni, jednak złagodzono wobec nich wymogi sprawozdawcze wynikające z nadzoru finansowego. Zmianę tę wprowadzono w następstwie wyroku Trybunału Konstytucyjnego uznającego nadzór nad małymi kasami za niezgodny z konstytucją. Celem opracowania jest ocena wprowadzonych zmian w nadzorze nad małymi kasami w powiązaniu z ich kondycją finansową na tle całego sektora SKOK w dwóch ujęciach czasowych; w 2014 i 2017 r. Wprowadzone w małych kasach zmiany regulacyjne są nieznaczne, niekiedy mają jedynie charakter deklaratywny, a ich zasadniczym celem było formalne wypełnienie obowiązku wynikającego z wyroku TK. W 2017 r. małymi kasami było jedynie dziewięć instytucji, co stanowiło ponad ¼ liczby kas ogółem, a udział ich sumy bilansowej w tym sektorze wynosił poniżej 1%. Natomiast małe kasy charakteryzują się większą stabilnością, choć mają rentowność zbliżoną dla całego sektora.
Słowa kluczowe: spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe, małe kasy, nadzór finansowy, kondycja finansowa
Abstract
In 2017 as a result of the statutory amendment in polish credit union sector, a new type of cooperatives was appeared – a small credit union. Institutions that meet the criterion of a small credit union may offer only a limited range of financial services compared to other cooperatives, however, the burdens resulting from financial supervision have been mitigated. This change has resulted of the implementation of the Constitutional Tribunal’s judgment recognizing the supervision of small credit unions as unconstitutional. The aim of the study is to assess the introduced changes in the supervision of small credit unions in conjunction with their financial condition compared to the entire credit union sector in two time span; in 2014 and 2017. The regulatory changes introduced in small credit unions are minor, their purpose was primarily to fulfill the obligation arising from the judgment CT. In 2017, there were nine small credit unions, representing over ¼ of the sector institutions, and the share of their balance sheet total in this sector was below 1%. On the other hand, small credit unions are characterized by greater stability although they have a similar profitability compare to the entire sector.
Key words: credit unions, small credit unions, financial supervision, financial condition
Bibliografia
Ancyparowicz G., Sytuacja prawna a standing finansowy spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, Biblioteka Kwartalnika Naukowego Pieniądze i Więź, Sopot 2015.
Golec M.M., Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe na rynku usług finansowych w Polsce, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu, Poznań, 2004.
Gup B.E., Banking and Financial Institutions: a Guide for Directors, Investors, and Counterparties, John Wiley & Sons, Hoboken, New Jersey 2011.
Herbert A., Pawłowski Sz., Zakrzewski P., Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe Komentarz, C.H. Beck, Warszawa 2014.
Pelc P., Nadzór nad spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi a nadzór nad innymi instytucjami finansowymi w Polsce, w: Nowe koncepcje i regulacje nadzoru finansowego. Nadzór makrostabilnościowy, Nadzór bankowy SKOK. Instrumenty finansowe, pod red. W. Rogowskiego, Oficyna Allerhanda, Kraków-Warszawa 2014, s. 103-126.
Zalcewicz A., Bank lokalny. Studium prawne, Difin, Warszawa 2013.
Branch B, Grance D., Technical Guide: Credit Union Regulation and Supervision, World Council of Credit Unions, Madison 2008.
Cuevas C., Fischer K.P., Regulation and Supervision of Cooperative Financial Institutions Issues in Governance, Regulation, and Supervision, “World Bank Working Paper” 2006, no. 82.
Cull R., Demirgüç-Kunt A., Morduch J., Does Regulatory Supervision curtail Microfinance Profitability and outreach?, “World Bank Working Paper” 2009, no. 4748.
Goddard J., McKillop D., Wilson J.O.S., U.S. Credit Unions: Survival, Consolidation, and Growth, “Economic Inquiry” 2014, vol. 52, no.1, pp. 304-319.
Golec M.M., Systemowe obciążenia finansowe spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, „Bezpieczny Bank” 2014, nr 3 (56), s. 112-136
Khafagy A., Regulation, supervision and deposit insurance for financial cooperatives: an empirical investigation, “Annals of Finance” 2018, vol. 14, Iss. 2, pp. 143–193.
McKillop, D.G., Wilson, J.O., Credit Unions: A Theoretical and Empirical Overview, “Financial Markets, Institutions and Instruments” 2011, vol. 20, no. 3, pp. 79-123.
Orzeszko T., Banki spółdzielcze i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe w Polsce
– podobieństwa oraz różnice, “Bezpieczny Bank” 2014, nr 4, s. 128-164.
Dyrektywa 2013/36/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie warunków dopuszczenia instytucji kredytowych do działalności oraz nadzoru ostrożnościowego nad instytucjami kredytowymi i firmami inwestycyjnymi, Dz. U. UE L 176 z 27 czerwca 2013 r.
Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, tekst jednolity, Dz.U. 2018 poz. 2386, ze zm.
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 sierpnia 2013 r. w sprawie współczynnika wypłacalności spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, Dz. U. 2013, poz. 1102.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 31 lipca 2015 r. sygn. akt K 41/12, Dz. U. 2015 poz. 1158.
Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 28 czerwca 2017 r. w sprawie sprawozdań spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej, Dz.U. 2017 poz. 1455.
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 19 stycznia 2018 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych, Dz.U. 2018 poz. 268.
Kisiel M., Małe SKOK-i będą mogły pożyczać na krótko, https://www.bankier.pl/wiadomosc/Male-SKOK-i-beda-mogly-pozyczac-na-krotko-7492057.html
GUS, Wyniki finansowe spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w 2013 r., http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/podmioty-gospodarcze-wyniki-finansowe/przedsiebiorstwa-finansowe/wyniki-finansowe-spoldzielczych-kas-oszczednosciowo-kredytowych-w-2013-r-,16,1.html
GUS, Wyniki finansowe spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w 2017 r. http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/podmioty-gospodarcze-wyniki-finansowe/przedsiebiorstwa-finansowe/wyniki-finansowe-spoldzielczych-kas-oszczednosciowo-kredytowych-w-2017-roku,16,5.html
NBP, Raport o stabilności systemu finansowego. Grudzień 2018 r., Warszawa 2018, https://www.nbp.pl/home.aspx?f=/systemfinansowy/stabilnosc.html
Świętochowska E., Małe SKOK-i poza nadzorem, „Gazeta Prawna” 2016, https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/1000789,skok-pieniadze-nadzor.html
UKNF, Informacja o sytuacji spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w 2017 r., Warszawa 2018, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Informacja_o_sytuacji_skok_2017_61878.pdf
UKNF, Informacja o sytuacji spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w 2014 roku, Warszawa 2015, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Informacja_o_sytuacji_SKOK_w_2014_41488_58043.pdf
Pełny tekst artykułu w pdf:
