Składki na fundusz gwarancyjny banków

Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz. U. z 2022 r. poz. 2253, z późn. zm.) („ustawa o BFG”) wprowadziła nowe zasady finansowania Bankowego Funduszu Gwarancyjnego („BFG”, „Fundusz”), w tym obowiązkowego systemu gwarantowania depozytów.

Podstawowym źródłem finansowania wypłaty środków gwarantowanych w bankach i oddziałach banków zagranicznych jest fundusz gwarancyjny banków.

Fundusz gwarancyjny banków jest zasilany składkami wnoszonymi kwartalnie przez banki i oddziały banków zagranicznych. Środki systemu gwarantowania depozytów w bankach (w rozumieniu art. 2 pkt 69 ustawy o BFG), na który składają się m.in. środki funduszu gwarancyjnego banków do wykorzystania, powinny utrzymywać się na docelowym poziomie, który wynosi obecnie 1,6% kwoty środków gwarantowanych w bankach i oddziałach banków zagranicznych.

Wnoszenie składek

Łączną kwotę składek na obowiązkowy system gwarantowania depozytów na dany rok kalendarzowy należnych kwartalnie od banków i oddziałów banków zagranicznych określa Rada BFG, biorąc pod uwagę m.in. bieżący stan środków systemu gwarantowania depozytów w bankach oraz planowaną ścieżkę dojścia do poziomu docelowego.

Część składki może być wnoszona w formie zobowiązań do zapłaty, czyli bezwarunkowych zobowiązań do wniesienia środków pieniężnych odpowiadających części składki wnoszonej w tej formie (maksymalny udział zobowiązań do zapłaty określa Rada BFG). Wypłaty środków gwarantowanych w pierwszej kolejności finansowane są ze środków otrzymanych z tytułu zobowiązań do zapłaty. Szczegółowe zasady wnoszenia części składki w formie zobowiązań do zapłaty, w tym obowiązki sprawozdawcze z tym związane, reguluje ustawa o BFG (w szczególności art. 303 – 305) oraz rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 18 lutego 2022 r. w sprawie przekazywania w formie zobowiązań do zapłaty składek wnoszonych do Bankowego Funduszu Gwarancyjnego przez banki, oddziały banków zagranicznych, firmy inwestycyjne, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową (Dz. U. poz. 471).

Obowiązek wniesienia składki powstaje z pierwszym dniem kwartału, a terminy wnoszenia składek określa Rada BFG.

Wyznaczanie składek

Kwoty składek na fundusz gwarancyjny banków, należnych za dany kwartał od poszczególnych banków i oddziałów banków zagranicznych objętych systemem gwarantowania depozytów, są wyznaczane w oparciu o łączną kwotę składek, która jest określana corocznie przez Radę Funduszu najpóźniej do dnia 1 marca każdego roku. W każdym kwartale ¼ tej kwoty podlega podziałowi pomiędzy banki i oddziały banków zagranicznych.

Składka należna od każdego banku i oddziału banku zagranicznego za dany kwartał jest indywidualnie określana przez BFG, a informacja o jej wysokości jest przekazywana bankom i oddziałom banków zagranicznych najpóźniej odpowiednio do dnia 10 marca, 10 czerwca, 10 września oraz 10 grudnia danego roku. Wysokość składek jest wyznaczana z uwzględnieniem:

• podstawy wyznaczenia, tj. wartości środków gwarantowanych w banku/oddziale banku zagranicznego zobowiązanym do wniesienia składki wg stanu na koniec kwartału poprzedzającego kwartał, którego składka dotyczy,
• profilu ryzyka banku/oddziału banku zagranicznego, uwzględniającego ocenę ryzyka w obszarach kapitału, płynności i finansowania, jakości aktywów, modelu prowadzenia działalności i zarządzania oraz potencjalnych strat Funduszu na wypadek spełnienia warunku gwarancji wobec danego banku,
• oraz w przypadku banku przynależności do systemu ochrony instytucjonalnej (IPS).

Sposób określania profilu ryzyka (w tym wysokość ulgi dla banków będących uczestnikami systemów ochrony instytucjonalnej) został określony w rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 27 grudnia 2016 r. w sprawie sposobu określania profilu ryzyka banków i oddziałów banków zagranicznych oraz uwzględniania tego profilu w wyznaczaniu składek na fundusz gwarancyjny banków (pdf) (Dz.U. z 2021 r. poz. 1257, z póżn. zm.) („rozporządzenie”).

Na podstawie rozporządzenia BFG opracował metody wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny banków:

• należnych od banków, która została zatwierdzona przez Komisję Nadzoru Finansowego („KNF”):
  • składki za 2017 r. zostały wyznaczone z wykorzystaniem metody zatwierdzonej uchwałą Komisji Nadzoru Finansowego nr 23/2017 z dnia 31 stycznia 2017 r. w sprawie zatwierdzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego metody wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny banków,
  • składki za 2018 r. oraz 2019 r. zostały wyznaczone z wykorzystaniem metody zatwierdzonej uchwałą Komisji Nadzoru Finansowego nr 42/2018 z dnia 15 lutego 2018 r. w sprawie zatwierdzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego metody wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny banków,
  • składki za 2020 r., 2021 r. oraz 2022 r. zostały wyznaczane z wykorzystaniem metody zatwierdzonej uchwałą Komisji Nadzoru Finansowego nr 40/2020 z dnia 18 lutego 2020 r. w sprawie zatwierdzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego metody wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny banków;
  • składki za 2023 r. zostały wyznaczone z wykorzystaniem metody zatwierdzonej uchwałą Komisji Nadzoru Finansowego nr 24/2023 z dnia 27 stycznia 2023 r. w sprawie zatwierdzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego metody wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny banków;
  • od 2024 r. składki są wyznaczane z wykorzystaniem metody zatwierdzonej uchwałą Komisji Nadzoru Finansowego nr 22/2024 z dnia 26 stycznia 2024 r. w sprawie zatwierdzenia zmiany metody wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny banków;

• należnych od oddziałów banków zagranicznych, która została zatwierdzona przez KNF:
  • składki za 2022 r. oraz 2023 r. zostały wyznaczone z wykorzystaniem metody zatwierdzonej uchwałą Komisji Nadzoru Finansowego nr 33/2022 z dnia 11 lutego 2022 r. w sprawie zatwierdzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego metody wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny banków należnych od oddziałów banków zagranicznych;,
  • od 2024 r. składki są wyznaczane z wykorzystaniem metody zatwierdzonej uchwałą Komisji Nadzoru Finansowego nr 23/2024 z dnia 26 stycznia 2024 r. w sprawie zatwierdzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego metody wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny banków należnych od oddziałów banków zagranicznych.

Opis metody wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny banków należnych od banków

Ocena profilu ryzyka banków dokonywana jest na podstawie zestawu wskaźników ryzyka o wagach i parametrach punktacji (górna i dolna granica przedziału oceny ryzyka) określonych w poniższej tabeli.

* (-) im wyższa wartość wskaźnika, tym niższe ryzyko, (+) im wyższa wartość wskaźnika, tym wyższe ryzyko.

Algorytm obliczania składek należnych kwartalnie jest zgodny z załącznikiem do rozporządzenia – poniżej wskazane zostały poszczególne etapy wyznaczania składek:

• przypisanie indywidualnych punktowych ocen ryzyka (IRS) wszystkim wskaźnikom dla każdego banku (w skali od 0 do 100 punktów, dokonywane z zastosowaniem liniowej metody skali ruchomej);
• obliczenie całkowitej oceny punktowej ryzyka (ARS) dla każdego banku (ważona suma indywidualnych punktowych ocen ryzyka poszczególnych wskaźników);
• przypisanie każdemu bankowi całkowitej wagi ryzyka (ARW) (w przedziale 75%-150%, dokonywane z zastosowaniem wykładniczej metody skali ruchomej);
• ustalenie łącznych kwot składek należnych w danym kwartale odrębnie od banków i oddziałów banków zagranicznych (na podstawie wolumenów ich środków gwarantowanych według stanu na koniec kwartału poprzedzającego kwartał, za który należna jest składka);
• obliczenie składek uzależnionych od ryzyka dla każdego banku (uwzględnienie ulgi z tytułu przynależności do IPS oraz współczynnika korekty µ).

Szczegółowe opisy metod wyznaczania składek zatwierdzonych przez KNF, mających zastosowanie do określenia wysokości składek na fundusz gwarancyjny banków należnych od banków w poszczególnych latach, znajdują się w dokumentach zamieszczonych na końcu.

Opis metody wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny banków należnych od oddziałów banków zagranicznych

Ocena profilu ryzyka oddziałów banków zagranicznych dokonywana jest na podstawie zestawu wskaźników ryzyka o wagach i parametrach punktacji (górna i dolna granica przedziału oceny ryzyka) określonych w poniższej tabeli.

* (-) im wyższa wartość wskaźnika, tym niższe ryzyko, (+) im wyższa wartość wskaźnika, tym wyższe ryzyko.

Algorytm obliczania składek należnych kwartalnie jest zgodny z załącznikiem do rozporządzenia – poniżej wskazane zostały poszczególne etapy wyznaczania składek:

• przypisanie indywidualnych punktowych ocen ryzyka (IRS) wszystkim wskaźnikom dla każdego oddziału banku zagranicznego (w skali od 0 do 100 punktów, dokonywane z zastosowaniem liniowej metody skali ruchomej);
• obliczenie całkowitej oceny punktowej ryzyka (ARS) dla każdego oddziału banku zagranicznego (ważona suma indywidualnych punktowych ocen ryzyka poszczególnych wskaźników);
• przypisanie każdemu oddziałowi banku zagranicznego całkowitej wagi ryzyka (ARW) (w przedziale 75%-150%, dokonywane z zastosowaniem wykładniczej metody skali ruchomej);
• ustalenie łącznych kwot składek należnych w danym kwartale odrębnie od banków i oddziałów banków zagranicznych (na podstawie wolumenów ich środków gwarantowanych według stanu na koniec kwartału poprzedzającego kwartał, za który należna jest składka);
• obliczenie składek uzależnionych od ryzyka dla każdego oddziału banku zagranicznego (uwzględnienie współczynnika korekty µ).

Szczegółowy opis metody wyznaczania składek zatwierdzonej przez KNF, mającej zastosowanie do określenia wysokości składek na fundusz gwarancyjny banków należnych od oddziałów zagranicznych, znajduje się w dokumencie zamieszczonym poniżej.