Ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz. U. z 2022 r. poz.2253, z późn. zm.) („ustawa o BFG”) wprowadziła nowe zasady finansowania Bankowego Funduszu Gwarancyjnego („BFG”, „Fundusz”), w tym obowiązkowego systemu gwarantowania depozytów.
Podstawowym źródłem finansowania wypłaty środków gwarantowanych w kasach jest fundusz gwarancyjny kas. Fundusz gwarancyjny kas jest zasilany składkami wnoszonymi kwartalnie przez kasy. Docelowo do dnia 3 lipca 2034 r. środki systemu gwarantowania depozytów w kasach (w rozumieniu art. 2 pkt 70 ustawy o BFG), na który składają się m.in. środki funduszu gwarancyjnego kas do wykorzystania, powinny osiągnąć poziom odpowiadający 1 % kwoty środków gwarantowanych w kasach („poziom docelowy”).
Wnoszenie składek
Łączną kwotę składek na obowiązkowy system gwarantowania depozytów na dany rok kalendarzowy należnych kwartalnie od kas określa Rada BFG, biorąc pod uwagę m.in. bieżący stan środków systemu gwarantowania depozytów w kasach oraz planowaną ścieżkę dojścia do poziomu docelowego.
Część składki może być wnoszona w formie zobowiązań do zapłaty, czyli bezwarunkowych zobowiązań do wniesienia środków pieniężnych odpowiadających części składki wnoszonej w tej formie (maksymalny udział zobowiązań do zapłaty określa Rada BFG). Wypłaty środków gwarantowanych w pierwszej kolejności finansowane są ze środków otrzymanych z tytułu zobowiązań do zapłaty. Szczegółowe zasady wnoszenia części składki w formie zobowiązań do zapłaty, w tym obowiązki sprawozdawcze z tym związane, reguluje ustawa o BFG (w szczególności art. 303 – 305) oraz rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 lutego 2022 r. w sprawie przekazywania w formie zobowiązań do zapłaty składek wnoszonych do Bankowego Funduszu Gwarancyjnego przez banki, oddziały banków zagranicznych, firmy inwestycyjne, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową (Dz. U. poz. 471).
Obowiązek wniesienia składki powstaje z pierwszym dniem kwartału, a termin wnoszenia składek określa Rada BFG.
Wyznaczanie składek
Kwoty składek na cele gwarantowania depozytów, należnych za dany kwartał od poszczególnych kas, są wyznaczane w oparciu o łączną kwotę składek, która jest określana corocznie przez Radę Funduszu (najpóźniej do dnia 1 marca każdego roku). W każdym kwartale ¼ tej kwoty podlega podziałowi pomiędzy poszczególne kasy. Składka należna za dany kwartał od każdej kasy jest indywidualnie określana przez BFG, a informacja o jej wysokości jest przekazywana kasom najpóźniej odpowiednio do dnia 10 marca, 10 czerwca, 10 września oraz 10 grudnia danego roku. Wysokość składek jest wyznaczana z uwzględnieniem:
- podstawy wyznaczenia, tj. wartości środków gwarantowanych w kasie zobowiązanej do wniesienia składki wg stanu na koniec kwartału poprzedzającego kwartał, którego składka dotyczy,
- profilu ryzyka kasy, uwzględniającego ocenę ryzyka w obszarach kapitału, płynności i finansowania, jakości aktywów oraz modelu prowadzenia działalności i zarządzania.
Sposób określania profilu ryzyka został określony w rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 27 grudnia 2016 r. w sprawie sposobu określania profilu ryzyka spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz uwzględniania tego profilu w wyznaczaniu składek na fundusz gwarancyjny kas (pdf) (Dz.U. z 2017 r. poz. 26, z późn. zm.) (dalej: rozporządzenie). Na podstawie ww. rozporządzenia BFG opracował metodę wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny kas, która została zatwierdzona przez Komisję Nadzoru Finansowego („KNF”):
- składki za 2017 r. zostały wyznaczone z wykorzystaniem metody zatwierdzonej uchwałą Komisji Nadzoru Finansowego nr 22/2017 z dnia 31 stycznia 2017 r. w sprawie zatwierdzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego metody wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny kas,
- składki za 2018 r. oraz 2019 r. zostały wyznaczone z wykorzystaniem metody zatwierdzonej uchwałą Komisji Nadzoru Finansowego 28/2018 z dnia 6 lutego 2018 r. w sprawie zatwierdzenia przez Komisję Nadzoru Finansowego metody wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny kas,
- składki za lata 2020 – 2023 składki zostały wyznaczone z wykorzystaniem metody zatwierdzonej uchwałą Komisji Nadzoru Finansowego nr 28/2018 z dnia 6 lutego 2018 r. zmienionej, na podstawie art. 290 ust. 10 ustawy o BFG, uchwałą nr 55/DAW/2020 Zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego z dnia 23 stycznia 2020 r. w sprawie przyjęcia zmian w metodzie wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny kas – zmiany dotyczyły wyłącznie komórek sprawozdawczych dla niektórych wskaźników ryzyka i wynikały ze zmiany sprawozdawczości kas w wyniku zastąpienia rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 21 lutego 2014 r. w sprawie informacji sprawozdawczych spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej (Dz. U. poz. 248) rozporządzeniem Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 28 czerwca 2017 r. w sprawie sprawozdań spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych oraz Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej (Dz. U. poz. 1455, z późn. zm.),
- od 2024 r. składki są wyznaczane z wykorzystaniem metody zatwierdzonej uchwałą Komisji Nadzoru Finansowego nr 24/2024 z dnia 26 stycznia 2024 r.
Opis metody wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny kas
Ocena profilu ryzyka kas dokonywana jest na podstawie zestawu wskaźników ryzyka o wagach i parametrach punktacji (górna i dolna granica przedziału oceny ryzyka) określonych w poniższej tabeli.
| Nr | Kategoria | Wskaźnik ryzyka | Waga wskaźnika ryzyka | Przedziały oceny ryzyka granica dolna (bj) |
Przedziały oceny ryzyka granica górna (aj) |
Znak* |
|---|---|---|---|---|---|---|
| I | Kapitał | A1. Wskaźnik dźwigni | 15,0% | 1,0% | 5,0% | (-) |
| A2. Współczynnik wypłacalności | 15,0% | 5,0% | 10,0% | (-) | ||
| II | Płynność i finansowanie |
A3. Wskaźnik rezerwy płynnej do limitu 10% funduszu oszczędnościowo-pożyczkowego | 15,0% | 100,0% | 200,0% | (-) |
| A4. Wskaźnik kredytów ogółem do depozytów ogółem | 15,0% | 60,0% | 90,0% | (+) | ||
| III | Jakość aktywów | A5. Wskaźnik jakości kredytów | 20,0% | 5,0% | 20,0% | (+) |
| IV | Model prowadzenia działalności i zarządzanie |
A6. Wskaźnik 20-krotności wymogów kapitałowych do aktywów ogółem | 10,0% | 70,0% | 90,0% | (+) |
| A7. Wskaźnik zwrotu z aktywów (ROA) | 10,0% | 0,0% | 1,0% | (-) |
* (-) im wyższa wartość wskaźnika, tym niższe ryzyko, (+) im wyższa wartość wskaźnika, tym wyższe ryzyko.
Algorytm obliczania składek należnych kwartalnie jest zgodny z załącznikiem do rozporządzenia – poniżej wskazane zostały poszczególne etapy wyznaczania składek:
- przypisanie indywidualnych punktowych ocen ryzyka (IRS) wszystkim wskaźnikom dla każdej kasy (w skali od 0 do 100 punktów, dokonywane z zastosowaniem liniowej metody skali ruchomej);
- obliczenie całkowitej oceny punktowej ryzyka (ARS) dla każdej kasy (ważona suma indywidualnych punktowych ocen ryzyka poszczególnych wskaźników);
- przypisanie każdej kasie całkowitej wagi ryzyka (ARW) (w przedziale 75%-150%, dokonywane z zastosowaniem wykładniczejmetody skali ruchomej);
- obliczenie składek uzależnionych od ryzyka dla każdej kasy (uwzględnienie współczynnika korekty µ).
Szczegółowe opisy metod wyznaczania składek zatwierdzonych przez KNF, mających zastosowanie do określenia wysokości składek na fundusz gwarancyjny kas w poszczególnych latach znajdują się w dokumentach zamieszczonych poniżej.
- Metoda wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny kas od 2024 r (pdf)
- Metoda wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny kas w latach 2020-2023 r. (pdf)
- Metoda wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny kas w latach 2018-2019 (pdf)
- Metoda wyznaczania składek na fundusz gwarancyjny kas w 2017 r. (pdf)
