Zasady prowadzenia przymusowej restrukturyzacji wobec banków, kas i niektórych domów maklerskich* określone zostały w ustawie z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz. U. z 2024 r. poz. 487).
Regulacje tworzące ramy prawne przymusowej restrukturyzacji przyjęte w ustawie implementują do polskiego porządku prawnego postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/59/UE z dnia 15 maja 2014 r. ustanawiającej ramy na potrzeby prowadzenia działań naprawczych oraz restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji w odniesieniu do instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych.
Celem wprowadzenia mechanizmu przymusowej restrukturyzacji jest zapewnienie Bankowemu Funduszowi Gwarancyjnemu zestawu skutecznych instrumentów, które pozwolą na podjęcie szybszej i skutecznej interwencji wobec zagrożonego podmiotu dla zapewnienia ciągłości realizacji funkcji, które mają kluczowe znaczenie dla klientów tego podmiotu i gospodarki (tzw. funkcje krytyczne), oraz ochrony stabilności finansowej. Koszty przymusowej restrukturyzacji w pierwszej kolejności powinny obciążać właścicieli i wierzycieli podmiotu. Zgodnie z ustawą utworzone zostały również specjalne fundusze przymusowej restrukturyzacji (jeden dla banków i domów maklerskich, drugi dla kas), na które składają się wszystkie podmioty objęte zakresem podmiotowym ustawy, z których finansowane będą działania Funduszu. Dzięki temu ryzyko konieczności zaangażowania środków budżetowych, a więc ponoszenia kosztów przez podatników, zostało ograniczone.
Decyzje dotyczące działań Bankowego Funduszu Gwarancyjnego w przymusowej restrukturyzacji są podejmowane w trybie postępowania administracyjnego i mogą być poddane następczej kontroli sądowej w zakresie ich zgodności z prawem.
Działania są podejmowane przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny, w sytuacji gdy spełnione zostały łącznie następujące przesłanki:
- podmiot jest zagrożony upadłością,
- dostępne działania nadzorcze lub działania podmiotu nie pozwalają na usunięcie tego zagrożenia we właściwym czasie,
- podjęcie działań jest konieczne w interesie publicznym.
W ramach przymusowej restrukturyzacji Fundusz przejmuje kontrolę nad zagrożonym podmiotem i może zastosować jeden lub kilka instrumentów szczegółowo opisanych w ustawie:
- przejęcie przedsiębiorstwa,
- instytucję pomostową,
- umorzenie lub konwersję zobowiązań podmiotu w restrukturyzacji,
- wydzielenie praw majątkowych.
W każdym przypadku, gdy niezbędne dla przeprowadzenia przymusowej restrukturyzacji jest wykorzystanie środków BFG, umarza się w części lub w całości akcje (lub udziały) podmiotu w celu pokrycia strat lub zamienia się na kapitał wyemitowane przez ten podmiot instrumenty dłużne – w przypadku konieczności dokapitalizowania. Dzięki temu w pierwszej kolejności koszty przymusowej restrukturyzacji obciążają właścicieli i wierzycieli podporządkowanych podmiotu.
Zasady prowadzenia przymusowej restrukturyzacji gwarantują, że wszyscy wierzyciele podmiotu wobec którego wszczęte zostało postępowanie, nie poniosą strat większych niż w przypadku upadłości tego podmiotu. Działania podejmowane przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny w żadnym wypadku nie będą obciążać kosztami przymusowej restrukturyzacji środków gwarantowanych.
___
*Domy maklerskie, które posiadają zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie, o którym mowa w art. 69 ust. 2 pkt 3 lub 7 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.
